Het virus trekt zich niks van rang en stand aan, toch treft het de een harder en eerder dan de ander. Corona sleept de structurele ongelijkheid die al bestond in de stad, naar het volle licht.
Arm of laag betaald? Meer risico
Wie arm is, is kwetsbaarder voor besmetting – mensen in armoede hebben vaker chronische aandoeningen, zoals diabetes en hartziektes. Zo worden ouderen eerder en ernstiger getroffen door het virus, en dat heeft niet alleen met leeftijd te maken. Ook kleur en het soort werk doen ertoe. Degenen met laag betaalde banen lopen meer risico om besmet te raken: ze hebben vaker een beroep waarin thuiswerken niet kan, reizen vaker met het openbaar vervoer en werken in slechtere arbeidsomstandigheden. Juist in deze beroepen zijn veel mensen van kleur te vinden.
Lees ook De ongelijke stad
Onzeker werk en online onderwijs
Wereldwijd zijn de vermogens van de duizend rijkste mensen terug op het niveau van voor de pandemie, en bij sommigen tijdens de crisis juist verdubbeld. In Nederland en in Amsterdam komen, ondanks de grootschalige overheidssteun, de kleinere bedrijven er bekaaider vanaf dan grote ondernemingen. Taxichauffeurs, schoonmakers, bewakers, kappers en andere flexwerkers, oproepkrachten, deeltijders, zzp’ers en kleine zelfstandigen: de coronacrisis raakt vooral mensen met onzeker werk (zie ook De kluseconomie: ongelijk en onzeker).
De duizend rijkste mensen op de wereld hebben net zoveel vermogen als voor de pandemie. Bij sommigen is hun vermogen tijdens corona juist verdubbeld.
Voor kinderen van ouders met een laag inkomen is thuis onderwijs volgen vaak een stuk moeilijker – broers of zussen moeten veelal een kamer en computer delen. Bovendien zijn niet alle ouders even digitaal vaardig om hun kinderen te begeleiden bij online thuisonderwijs.
Enkele Amsterdamse coronacijfers
- In 2020 zitten 40.500 Amsterdammers in de bijstand, een groei van 5 procent tussen eind februari en eind juni. Het meest negatieve scenario is dat 50.000 Amsterdammers in 2021 een bijstandsuitkering krijgen.
- Bijna een kwart van de 469.000 werkende Amsterdammers tussen 15 en 74 jaar heeft in 2019 een flexibel of tijdelijk contract. Het grootste deel daarvan werkt als persoonlijke dienstverlener en verkoper – werk dat door de lockdowns erg onzeker is. Een derde van deze flexwerkers is alleenstaand en kan bij inkomensverlies niet terugvallen op een partner.
- Sinds de start van de coronacrisis heeft de Voedselbank 30 procent meer klanten.
- De schatting is dat er tijdens de coronacrisis tussen de 2.200 en 3.000 Amsterdammers economisch dakloos zijn: zelfredzaam, vaak met baan maar van auto naar familie en vrienden naar opvang voor een slaapplek.
bronnen: OIS, Voedselbank, Amsterdamse Agenda armoede en schulden 2019-2022
Nog meer ongelijkmakers
Vrouwen komen meer op achterstand. Als de kinderen thuisblijven, blijken zij vaker de zorg op zich te nemen en daarvoor betaald werk op te geven. Ook hebben ze, meer dan mannen, werk in sectoren die tijdens de lockdowns sluiten, zoals toerisme, detailhandel of horeca. Dan is er nog de informele economie van oppassers en schoonmakers waarin veel vrouwen van kleur werken – zij komen bij economische tegenwind snel op straat te staan. Overigens treft een crisis mensen met een niet-westerse achtergrond altijd al harder: zij zijn vaak de laatsten die werk vinden als het economisch goed gaat en de eersten die eruit gaan.
Daklozen, arbeidsmigranten, ongedocumenteerden en grote gezinnen in te krappe woningen, kunnen de instructies ‘blijf thuis’ en ‘werk thuis’ nauwelijks opvolgen.
Huisvesting is nog een ongelijkmaker in de coronacrisis. Wie geen stabiele plek heeft om te wonen, die moet delen met velen of geen eigen onderdak heeft, is juist meer op straat. Zo kunnen daklozen, arbeidsmigranten, studenten, ongedocumenteerden en grote gezinnen die te krap behuisd zijn, nauwelijks de instructies ‘blijf thuis’ en ‘werk thuis’ opvolgen.
Kortom, je kunt je individueel wel coronaproof willen gedragen, maar de pandemie vergroot de ongelijkheid en de onrechtvaardigheid uit die al eerder bestond.
bronnen: CPB, SCP, Sociale Vraagstukken, Sociale Alliantie, nrc
Verder lezen, luisteren of kijken
- Hier vind je de effecten van corona op sociale ongelijkheid in veel cijfers.
- Een artikel dat bespreekt dat niet corona, maar ongelijkheid het grootste gevaar is
- Als thuisblijven niet kan: een gesprek over dak- en thuislozen en de coronacrisis. En een podcast over ongedocumenteerden in Amsterdam
- Een Engelstalig artikel waarom pandemieën vrouwen anders raken dan mannen
- Dit artikel gaat in op wat er wereldwijd én lokaal moet gebeuren in de post-corona samenleving
- Lees hier over pandemieproof bouwen in de stad, juist in armere wijken.
