Dashboard voor de sociale economie

‘Als bestuurder zou ik sleutelen aan de definities van wat je als winst en verlies voor de stad ziet.’Amma Asante, voorzitter Landelijke Cliëntenraad

Een integraal instrument om waarde en welzijn van de stad en haar bewoners te volgen, te meten en te sturen.

Dit zijn de opbrengsten van tientallen gesprekken, discussies en uitwisseling van Cities for Change. Door uiteenlopende deelnemers en organisaties uit Amsterdam en andere steden in Europa.

Transitie

In de sociale economie is een nieuw, integraal instrument nodig – om beleidskeuzes en politieke keuzes te maken, te meten, te monitoren en te sturen. Die economie omvat een breed pakket van wat ons waarde en welzijn geeft. Klimaatbescherming, veiligheid, geld dat in de wijk blijft, sociale rechtvaardigheid, (informele) zorg, goede huisvesting, schone lucht, goed bestaansniveau met essentiële basisdiensten, natuurbehoud … En hiervoor alleen naar de groei van het bruto binnenlands product kijken, is te eenzijdig.

Het nieuwe instrument is een dashboard: met daarin uiteraard data die meten hoe het gaat, plus een methodiek of afwegingskader. Dat laatste biedt beleid en politiek inzicht in de graadmeters van waarde en welzijn, hoe ze samenhangen en in de eventuele ‘trade-offs’: positieve of negatieve gevolgen van beleid in het ene domein voor beleid in een ander domein.

‘Een index met maar één cijfertje, dan kun je niet zien hoe het met ons welzijn gaat. Daar heb je allerlei indicatoren voor nodig.’Hebe Verrest, onderzoeker aan de UvA over welzijnseconomie

Aanbevelingen

De gemeente Amsterdam ontwikkelt een dashboard voor de sociale economie: een integraal instrument dat waarde en welzijn meet en monitort, inclusief een methodiek (afwegingskader) waarmee beleidsmakers en bestuurders kunnen sturen. Met nieuwe definities van winst en verlies, investeringen en kosten. Waarde en welzijn zijn meervoud en hangen samen: geld, werkgelegenheid, lokaal ondernemerschap, veiligheid, gelijkheid, samenwerking, opleiding, gezondheid, natuur, leefbaarheid, sociale netwerken. Deze zogeheten meervoudige waardecreatie is gelaagd en complex. Dat vraagt om een instrument dat de samenhang tussen al die aspecten analyseert, als basis voor politieke keuzes en beleid.
Burgers hebben een actieve rol: hun kijk op welzijn wordt in dat instrument opgenomen en zij zijn mede-eigenaar. Ze hebben toegang tot het dashboard zodat ze inzicht krijgen in hun lokale economie. En de data worden (ook) lokaal en participatief verzameld.
Binnen de gemeente Amsterdam zelf zijn vele indexen of monitoren in omloop. Die laten zien dat er behoefte is aan een meer integraal instrument. Die verschillende indexen en monitoren geven weliswaar ale een breder inzicht, maar gaan nog over deelterreinen: zo is er een voor werkgelegenheid, weer andere voor duurzaamheid, infrastructuur, mobiliteit of voedselstrategie.

‘Een index met maar één cijfertje, dan kun je niet zien hoe het met ons welzijn gaat. Daar heb je allerlei indicatoren voor nodig.’Hebe Verrest, onderzoeker aan de UvA over welzijnseconomie

Op welk probleem zijn die aanbevelingen het antwoord?

We zijn nog steeds gewend aan economie van geld, markt en groei. Dat er in de stad geld verdiend moet worden, staat niet ter discussie. Wel is inmiddels duidelijk dat een economie die eenzijdig de groei van geld – het bruto binnenlands product – als doel heeft, volledig achterhaald is. Landen met een grote economische ongelijkheid en ecologische schade kunnen een flink bbp hebben. Want fossiele industrie telt positief mee, maar miljarden uren onbetaald zorgwerk niet, en ook niet of mensen gezond zijn en of het goed gaat met de natuur.

Andere instrumenten en methoden kunnen dat beter meetellen. En na tientallen jaren (internationaal) onderzoek en maatschappelijk en politiek debat groeit inmiddels de consensus om andere, meer integrale methoden te gebruiken. Die wel effectief zijn voor beleidskeuzes en politieke keuzes gebaseerd op welzijn van mens en planeet.

Wat gebeurt er al in Amsterdam of andere steden?

De Brede Welvaart Monitor, het Donut-stadsportret of het dashboard voor de welzijnseconomie: alternatieve methoden bestaan al. En over de hele wereld zijn er steeds meer van dit soort initiatieven, erop gericht om economische systemen om te vormen tot welzijnseconomieën. Landen als Nieuw-Zeeland en Schotland hebben welzijnsbegrotingen die inzicht geven hoe economisch beleid van invloed is op terreinen als veiligheid en volksgezondheid. Ook werken Nieuw-Zeeland, Schotland, Wales, Finland en IJsland al samen in Wellbeing Economy Governments partnership (WEGo).