agenda voor de stad van de toekomst

Essentiële economie

‘Zonder verwarming of energie kan iemand komen te overlijden.’Sanne Akerboom, oprichter en directeur Sustainable Industry Lab

‘Zonder verwarming of energie kan iemand komen te overlijden.’Sanne Akerboom, oprichter en directeur Sustainable Industry Lab

Zorg, water, energie, voedsel, onderwijs, huisvesting, publieke ruimte, openbaar vervoer en mobiliteit: ze zijn essentieel voor ons welzijn.

Dit zijn de opbrengsten van tientallen gesprekken, discussies en uitwisseling van Cities for Change.  Door uiteenlopende deelnemers en organisaties uit Amsterdam en andere steden in Europa.

Transitie

De stadseconomie voorziet in de basisbehoeften van alle stedelingen en houdt tegelijk de planeet, onze bron, leefbaar. Hierbij moeten niet marktwerking, competitie en de ratrace leidend zijn –  daar profiteert slechts een deel van de bevolking van – maar democratisering, wederkerigheid, solidariteit en samenwerking in coöperaties of andere lokale verbanden.

Essentiële goederen en diensten zijn voorzieningen die we allemaal nodig hebben voor een menswaardig leven: zorg, water, energie, voedsel, onderwijs, huisvesting, publieke ruimte, openbaar vervoer en mobiliteit. Aan de (lokale) overheid om die essentiële voorzieningen veilig te stellen.

Deze focus op een economie van welzijn en essentiële voorzieningen sluit naadloos aan bij de Amsterdamse donutstrategie. Die bevat een sociaal fundament om onze minimale levensstandaard te garanderen en een ecologisch plafond om de planeet te beschermen.

‘We moeten met elkaar definiëren wat een publiek belang is. Wat echt geregeld moet zijn. Gezondheidszorg en onderwijs, die zijn echt wel iets publieks.’Rutger Groot Wassink, wethouder Sociale Zaken in Amsterdam

Aanbevelingen

  • Van marktwerking naar basisbehoeften. De gemeente haalt zorg, welzijn, kinderopvang, infrastructuur, energie, onderwijs en andere essentiële diensten uit aanbestedingen en tenders – die zijn niet exclusief voor de markt maar moeten in democratischer arrangementen worden geleverd. Dat vereist een ruimere en creatievere opvatting van nationale en Europese aanbestedingsregels. Of een hardere lobby.
  • Van publiek-privaat naar publiek-civiel. In essentiële voorzieningen geeft de gemeente voorrang aan samenwerking met burgers boven private marktpartijen. Van PPS, publiek-private samenwerkingen, naar PCS, publiek-civiele samenwerkingen. Daarin kan de C ook staan voor collectief, civiel, community, coöperatief of commons. Zo beslissen georganiseerde bewoners en werknemers mee – inclusief vertegenwoordigers van toekomstige generaties. En profiteren stad, wijk en bewoners van de opbrengsten van de economie.
  • De behoeften van bewoners zijn leidend. Door sterke buurtnetwerken en wijkallianties krijgen bewoners zeggenschap over de economie. Een Sociaal-economische Stadsraad of Wijkraad verenigt die allianties en netwerken. Met daarin een verdeling van buurtbewoners, maatschappelijke organisaties en sociale ondernemingen uit de wijk, grotere maatschappelijke organisaties (welzijn, woningbouw, zorg, onderwijs, vakbonden), lokale overheid, bedrijfsleven en onderzoek.
  • Inzicht in het welzijn van de stad en haar bewoners. De gemeente laat een dashboard voor de sociale economie ontwikkelen dat waarde en welzijn meet en monitort. Want zonder cijfers geen analyse, geen beleid en geen sturing in beleid en politiek.

‘We moeten met elkaar definiëren wat een publiek belang is. Wat echt geregeld moet zijn. Gezondheidszorg en onderwijs, die zijn echt wel iets publieks.’Rutger Groot Wassink, wethouder Sociale Zaken in Amsterdam

Op welk probleem zijn die aanbevelingen het antwoord?

Decennialang waren marktwerking en privatisering de toverformules, vanuit de aanname dat markt en competitie beter, goedkoper en efficiënter zijn. Ook onze basisbehoeften – zoals zorg, energie, onderwijs, huisvesting, publieke ruimte, afvalverwerking enzovoorts – zijn ruimschoots in handen van private bedrijven gegeven die er een commercieel product van maken, met winst als doel en niet ons welzijn en dat van de planeet.

Die diensten in private handen zijn niet ‘veilig’: een bedrijf kan omvallen, failliet gaan, de dienst doorverkopen, de prijs verhogen, minder kwaliteit leveren. Bovendien jaagt dit systeem ongelijkheid aan: voor grote groepen mensen zijn die essentiële diensten nu te duur en ontoegankelijk.

Verder lezen, luisteren of kijken

Klimaat en energie

Democratische wijkeconomie

Huisvesting

Amsterdamse donuteconomie

Publieke ruimte

Digitale democratie

Translokale samenwerking

Migratie