
De stad is een veilige haven met volwaardige burgerrechten voor ieder die hier leeft.
Dit zijn de opbrengsten van tientallen gesprekken, discussies en uitwisseling van Cities for Change. Door uiteenlopende deelnemers en organisaties uit Amsterdam en andere steden in Europa.
Transitie
Amsterdam is een rechtvaardige, inclusieve stad: ieder die hier leeft is een volwaardig burger met volwaardige burgerrechten. Dus ook voor vluchtelingen met een verblijfsvergunning, ongedocumenteerde mensen of arbeidsmigranten. En de stad is een veilige haven voor vluchtelingen, journalisten, schrijvers, vertegenwoordigers van de LHBTIQ+gemeenschap, advocaten, kunstenaars en wetenschappers die in hun thuisland vervolgd of bedreigd worden.

‘Nothing about us, without us. Ongedocumenteerden lijken onzichtbaar, maar wij zijn hier. En we hebben toegang tot informatie nodig en hebben iets te zeggen over beleid dat ons aangaat.’Hidaya, ongedocumenteerde in Amsterdam
‘Nothing about us, without us. Ongedocumenteerden lijken onzichtbaar, maar wij zijn hier. En we hebben toegang tot informatie nodig en hebben iets te zeggen over beleid dat ons aangaat.’Hidaya, ongedocumenteerde in Amsterdam

‘Ongedocumenteerden in Italië en in Nederland verschillen niet zoveel. Dat wil zeggen: ze ontberen in beide landen de basale rechten.’Liza Saris, City Rights United
Aanbevelingen
Cities for Change had vooral programma’s over de rechten van ongedocumenteerde mensen en vluchtelingen. Vandaar dat de aanbevelingen die nadruk hebben.
- Een stedelijk netwerk. Van gemeentelijke afdelingen, ggd’s, bibliotheken, activistische clubs, ngo’s en andere initiatieven die met ongedocumenteerden en vluchtelingen te maken hebben. Zo’n netwerk kan makkelijker fondsen werven en met een gecoördineerde stedelijke agenda invloed uitoefenen op gemeentelijk en landelijk beleid. In Barcelona doen ze het al.
- Politieke participatie. Het college ziet ongedocumenteerden die in Amsterdam wonen als volwaardige Amsterdammers. Dat kan verder: ongedocumenteerden en vluchtelingen zitten letterlijk aan tafel en beslissen mee over onderwerpen hun aangaan.
- Een inclusieve aanpak van de woningcrisis. Onderdak voor vluchtelingen, ongedocumenteerden en arbeidsmigranten, en toegang tot huisvesting is onderdeel van de plannen die de woningcrisis bestrijden.
- Informatie voor beleidsmakers en burgers met en zonder papieren. Amsterdam City Rights ontwikkelt een app die ongedocumenteerden allerlei informatie biedt over hun rechten. En een toolkit met methoden en best practices voor steden en grassrootsorganisaties. Een sterk solidair netwerk van Europese steden. Steden kunnen bij uitstek de inclusieve samenleving vormgeven omdat zij de meeste meeste migranten, vluchtelingen en ongedocumenteerden opvangen.
- Een Stadspaspoort. Zo’n paspoort geeft toegang tot alle stedelijke voorzieningen: medicijnen, gezondheidszorg, onderwijs, werk en woning, bibliotheek, vervoer, vaccinaties, covidtesten, voedselbanken … overal waar identificatie voor nodig is. Dit maakt van elke Amsterdammer, dus ook wie hier zonder papieren leeft, een volwaardige en geïnformeerde stadsburger met dezelfde rechten.
- Progressieve steden verenigen zich in een Europees stedelijk migratiepact. Daarmee organiseren ze een sterkere lobby voor een ander migratiebeleid in eigen land en op Europees niveau.
- Progressieve steden delen een gezamenlijke vorm van opvang. In bovenstaand migratiepact ontwikkelen Europese steden een aanpak van community sponsoring. In deze aanpak kunnen vluchtelingen zich veilig hervestigen, zich door familie en buurtbewoners verbinden aan wijk en stad, en daardoor soepeler en sneller aansluiten.
- Huisartsen, tandartsen en andere zorgprofessionals delen informatie. Zodat elke zorgprofessional weet dat er vergoedingen zijn om ongedocumenteerden als patiënt of cliënt aan te nemen.

‘Ongedocumenteerden in Italië en in Nederland verschillen niet zoveel. Dat wil zeggen: ze ontberen in beide landen de basale rechten.’Liza Saris, City Rights United
Op welk probleem zijn die aanbevelingen het antwoord?
Bijna 80 miljoen mensen wereldwijd zijn ontheemd door conflicten, overstromingen, droogte, armoede, repressie en uitzichtloosheid. Op zoek naar veiligheid en een menswaardige toekomst, vindt een aantal hun weg naar Europa, naar Barcelona, Napels, Berlijn, Hamburg, Athene, Amsterdam en andere steden.
Ondertussen wil de Europese Raad grensmanagement versterken en detentie van vluchtelingen aan de grenzen uitbreiden, verdrinken duizenden vluchtelingen in de Middellandse Zee, stranden tienduizenden in overvolle kampen, en maken Europese grenswachten zich schuldig aan illegale pushbacks. Eenmaal in de stad zijn vluchtelingen en ongedocumenteerden vooral verstoken van informatie en kwetsbaar voor uitbuiting.
Wat gebeurt er al in andere steden?
- Gemeentelijke aanpak. Het programma Barcelona Ciudad Refugio (Barcelona Toevluchtsoord) waarborgt vluchtelingen, al dan niet met papieren, hun rechten. Het omvat een opvangstrategie, zorg voor vluchtelingen, burgerparticipatie en -informatie en samenwerking met maatschappelijke organisaties. En acties om een netwerk te bouwen met andere Europese steden.
- In het Athene Coördinatiecentrum voor migranten- en vluchtelingenkwesties (ACCMR) zijn 92 belangrijkste nationale en internationale organisaties, kleinere basisorganisaties en gemeentelijke instanties verenigd. De ACCMR heeft ook een strategisch actieplan voor de integratie van vluchtelingen en migranten ontwikkeld, dat als model dient voor gemeenten in heel Griekenland.
- Veel Amerikaanse steden kennen een stadspaspoort of City ID waarmee ongedocumenteerden en ook ingeschreven burgers zich kunnen identificeren. Zo’n ID beschermt, geeft toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, werk en woning, vervoer enzovoorts.
Verder lezen, luisteren of kijken
- Bekijk hier de sessie op Cities for Change, Refugees & the City
- Ontmoet de ongedocumenteerde Hidaya
- Here to Support werkt samen met vluchtelingen en ongedocumenteerden in educatie, artistieke projecten, lobby en belangenbehartiging.
- Amsterdam City Rights is een onafhankelijke denktank door en voor ongedocumenteerden en vluchtelingen in limbo, en komt op voor fundamentele rechten zoals het recht op huisvesting, onderwijs, zelfontplooiing
- City Rights United brengt activisten en organisaties uit heel Europa samen in een gezamenlijke campagne over stadsrechten voor mensen zonder papieren.